Chất Điều Hoà Sinh Trưởng Là Gì? Tìm Hiểu Vai Trò Quan Trọng Trong Nông Nghiệp Hiện Đại

Chất điều hoà sinh trưởng là gì? Bài viết của Bio36 sẽ giúp bạn hiểu rõ khái niệm, phân loại, vai trò và cách sử dụng chất điều hoà sinh trưởng trong cây trồng để nâng cao năng suất và chất lượng nông sản.

Chất điều hoà sinh trưởng là gì?

Chất điều hoà sinh trưởng là các hợp chất hữu cơ có vai trò điều khiển, điều chỉnh quá trình sinh trưởng và phát triển của thực vật. Những chất này có thể được sản sinh tự nhiên bởi cây (gọi là hormone thực vật) hoặc được tổng hợp nhân tạo và sử dụng trong nông nghiệp để điều chỉnh các quá trình như ra rễ, ra hoa, đậu quả, tăng trưởng chiều cao…

Tại sao nên quan tâm đến chất điều hoà sinh trưởng?

Hiểu rõ chất điều hoà sinh trưởng là gì và ứng dụng của nó sẽ giúp nông dân và người làm vườn:

• Tăng năng suất cây trồng.

• Kiểm soát được chu kỳ sinh trưởng, ví dụ như rút ngắn thời gian ra hoa hoặc kéo dài tuổi thọ cây.

• Chống chịu tốt hơn với điều kiện bất lợi như hạn hán, mặn, sâu bệnh.

• Tiết kiệm chi phí sản xuất, nhờ sử dụng hợp lý và khoa học các hợp chất hỗ trợ sinh trưởng.

Phân loại chất điều hoà sinh trưởng thực vật

Dưới đây là 5 nhóm chất điều hòa sinh trưởng chính, mỗi nhóm có tác dụng và đặc điểm riêng:

Auxin

• Tác dụng: Kích thích ra rễ, kéo dài tế bào, điều hòa sự phát triển của quả không hạt.

• Ứng dụng: Dùng trong giâm cành, thúc đẩy ra rễ, điều chỉnh sự phát triển hoa trái.

• Ví dụ: IAA (Indole Acetic Acid), IBA (Indole Butyric Acid).

Gibberellin (GA)

• Tác dụng: Kích thích nảy mầm, kéo dài thân, thúc đẩy ra hoa, tăng kích thước quả.

• Ứng dụng: Dùng cho cây ăn trái để tăng năng suất, cải thiện hình thức sản phẩm.

• Ví dụ: GA3 (Gibberellic Acid).

Cytokinin

• Tác dụng: Kích thích phân chia tế bào, làm chậm quá trình lão hóa ở lá.

• Ứng dụng: Bảo quản nông sản, kéo dài tuổi thọ hoa cắt cành.

• Ví dụ: Kinetin, Zeatin.

Ethylene

• Tác dụng: Thúc đẩy quá trình chín của quả, làm rụng lá, hoa.

• Ứng dụng: Làm chín trái cây như chuối, xoài, cà chua một cách đồng loạt.

• Ví dụ: Ethephon (giải phóng ethylene khi vào cây).

Abscisic Acid (ABA)

• Tác dụng: Ức chế sinh trưởng, giúp cây thích nghi với điều kiện bất lợi (khô hạn, lạnh).

• Ứng dụng: Kéo dài thời gian ngủ nghỉ của hạt giống, hỗ trợ sinh trưởng bền vững.

Chất điều hoà sinh trưởng nhân tạo – hiệu quả và cần kiểm soát

Bên cạnh hormone tự nhiên trong cây, hiện nay ngành nông nghiệp sử dụng rất nhiều chất điều hoà sinh trưởng tổng hợp để can thiệp vào chu kỳ phát triển của cây trồng.

Ưu điểm:

• Hiệu quả nhanh chóng.

• Dễ sử dụng, dễ điều chỉnh theo nhu cầu thực tế.

• Tăng năng suất và đồng đều về kích thước, hình dáng sản phẩm.

Nhược điểm nếu lạm dụng:

• Có thể làm giảm chất lượng nông sản nếu sử dụng không đúng liều lượng.

• Gây ảnh hưởng đến sức khỏe con người và môi trường nếu tồn dư hóa chất vượt mức cho phép.

• Một số chất bị cấm sử dụng trong nông nghiệp hữu cơ.

Ứng dụng của chất điều hoà sinh trưởng trong thực tiễn

Trong trồng rau và hoa màu

• Kích thích cây ra hoa đồng loạt.

• Rút ngắn thời gian sinh trưởng, tăng số vụ trong năm.

• Điều khiển chiều cao cây để phù hợp với mục tiêu sản xuất.

Trong trồng cây ăn trái

• Thúc chín quả đều, đẹp mã.

• Kéo dài thời gian bảo quản sau thu hoạch.

• Tăng tỷ lệ đậu quả bằng cách sử dụng hormone thay thế thụ phấn.

Trong nhân giống cây trồng

• Giúp giâm cành ra rễ nhanh và mạnh hơn.

• Tăng khả năng sống sót của cây giống.

Cách sử dụng chất điều hoà sinh trưởng an toàn và hiệu quả

• Đọc kỹ hướng dẫn sử dụng trên bao bì sản phẩm.

• Tuân thủ liều lượng khuyến cáo, tránh “quá liều” gây phản tác dụng.

• Chỉ sử dụng trong thời điểm phù hợp (ví dụ: không dùng ethylene quá sớm vì làm quả rụng).

• Sử dụng đồ bảo hộ khi pha và phun thuốc.

•  Không dùng sản phẩm không rõ nguồn gốc hoặc bị cấm.